Сүүлийн үеийн техник, технологийн мэдлэгтэй, гадаад хэлээр ярьдаг их хотын залуус уламжлалт ёс, заншлаа дагадаг бол бүр “догь” хэрэг шүү. Мэдлэгт тань дусал нэмж, Монголынхоо уламжлалт ёс, ахуйг бид “Малаа зүслэе” булангаараа хүргэх болно. Энэ удаад адууны зүсийг онцолъё.

Эрт үеэс малчин ард малаа тоолохоос илүүтэй зүслэн бүртгэдэг байж. Зөвхөн адууг гэхэд 500 гаруй өнгөөр ялган, зүсэлж ирсэн нь монголчуудын дүрслэхүйн өндөр чадвар, гоо зүйн мэдрэмж, үгийн сангийн арвин баялагийг илтгэнэ. Мөн адуугаа сургаж, ачаа, уналгад ашиглахдаа 50 гаруй төрлийн эдлэл, тоноглолыг өөрсдөө урлаж, хэрэглэж иржээ. Адуунд хэрэглэдэг үндсэн цөөн өнгө зүсийг танилцуулъя.

• Алаг (алагч) - хоёр буюу түүнээс олон өнгө холилдсон, салаавчилсан зүс. Жишээ нь, бор алаг, саарал алаг, хар алаг, хөхөвтөр алаг, хул алаг, хээр алаг, хүрэн алаг, шийр алаг гэх мэт.
• Бидэр - Малын арьс, үсэнд тогтсон өөр өнгийн бяцхан зурвас. Жишээ нь, бидэртэй хул морь, бидэрт зээрд, бидэрт халиун, бидэрт хээр, бидэрт цоохор гэх мэт.
• Бор (борогч) - Цагаан, бараан холилдсон адууны зүс. Ялангуяа хөл, толгой нь бараандуу байна.
• Борлог- Их биеийн дийлэнх хэсэг нь бор өнгөтэй, цагаан морь.
• Булаг- Алаг гэдэгтэй ойролцоо, хөл, туурайн орчим нь цагаантай зүсийг хэлнэ. Жишээ нь, хөл булаг, өрөөсөн булаг (өрөөсөн хөл нь цагаан).
• Бор- Энэ зүсмийн малын үсэн дэх жижигхэн бараан толбыг буудай гэнэ. Жишээ нь: буудайт бор гэх мэт.
• Буурал- Их биеийн ихэнх хэсэг цайвар, саарал үс орсон бол ингэж нэрлэнэ. Жишээ нь, улаан буурал, хөх буурал гэх мэт. Түүнчлэн зарим нутагт тав хүртэлх өнгийн зүс холилдсоныг буурал гэнэ.
• Бэлбэсэн- Өөр өнгө холилдоогүй, дан ганц өнгө бүхий адууны зүсийг ингэж нэрлэдэг ажээ. Жишээ нь, бэлбэсэн хээр, дагнасан хээр гэх мэт.
• Түүнчлэн адууг цагаан гэж барагтаа бол хэлдэггүй. Энэ нь үхсэн малын цагаан ястай адилтгаж, хорогдохоос нь цээрлэж буй хэрэг юм. Харин тэмээний сайхан өнгө, үзэмжийг нь магтаж “Яриг цагаан ингэний, сариг цагаан ботго” гэх мэтээр уран яруу дүрсэлдэг байна.